Veelgestelde vragen

Het Toekomstverbond (2017) is een historisch akkoord tussen de Vlaamse overheid, de stad Antwerpen, het Havenbedrijf Antwerpen en de burgerbewegingen stRaten-generaal, Ademloos en Ringland. Het betekende de start van een nieuw samenwerkingsmodel dat van Antwerpen een leefbare en vlot bereikbare regio moet maken. Het Toekomstverbond brengt vijf engagementen samen:

1. Een ring voor de stad
   De Antwerpse Ring wordt rond gemaakt door de aanleg van de Oosterweelverbinding en wordt gebruikt voor verkeer binnen de stadsregio en voor verkeer dat in de stad moet zijn.
   
2. Een overkapping
   Er komt een volledige overkapping van de Antwerpse Ring.
   
3. De modal shift
   Tegen 2030 moet 50 procent van alle verplaatsingen met de fiets, trein, tram, bus, taxi, waterbus, deelsystemen, … gebeuren. En nog maar 50 procent met de wagen. Hoe die modal split 50/50 doelstelling gerealiseerd moet worden, wordt bepaald in het ‘Routeplan 2030’, het regionaal mobiliteitsplan voor de Vervoerregio Antwerpen.
   
4. Een noordelijk alternatief rond de stad: Het Haventracé
   Verkeer dat enkel rond de stad moet en havenverkeer wordt zoveel mogelijk rond de stad geleid. Daarvoor wordt geïnvesteerd in een Haventracé. Hiervoor zal een systeem van verkeerssturing komen.
   
5. Verder samenwerken
   Het Toekomstverbond is ambitieus. Niemand kan dit op zijn eentje realiseren. De samenwerking tussen burgerbewegingen, overheden, experten en andere actoren zal dan ook verdergezet worden.

Het Haventracé creëert een ring rond de stad en draagt zo bij aan een dubbele ringstructuur voor het hoofdwegennetwerk in de Antwerpse regio. Het maakt deel uit van het Antwerpse Toekomstverbond.

Via het Haventracé wil men het verkeer dat de stad alleen maar moet passeren of de haven wil bereiken zoveel mogelijk rondom de stad leiden. Het moet zo bijdragen aan een meer bereikbare en leefbare Antwerpse regio.

Het Haventracé bestaat uit verschillende onderdelen die samen een noordelijk alternatief rond de stad vormen:

• De E34 wordt verbeterd op vlak van verkeersveiligheid en capaciteit en bestaande knelpunten worden weggewerkt;
• De R2 wordt verbeterd op vlak van verkeersveiligheid en capaciteit en bestaande knelpunten worden weggewerkt;
• Tijsmanstunnel: de bouw van een nieuwe tunnel voor de R2 onder het kanaaldok;
• De capaciteit en verkeersveiligheid van de A12 worden verbeterd en bestaande knelpunten worden weggewerkt;
• A102: een zoektocht naar een nieuw aan te leggen ondergondse snelweg;
• Een goed werkend systeem van verkeerssturing (bv. tolheffing). Gelijktijdig wordt aan een betere omgevingskwaliteit gewerkt.

De Oosterweelverbinding en het Haventracé vormen een dubbele ringstructuur op snelwegniveau. Beide behoren ze tot de engagementen van het Toekomstverbond.

De Nieuwe Rand is het Complex Project dat de realisatie van het oostelijk deel van het Haventracé onderzoekt en de ambities die hiervoor geformuleerd zijn. Het Haventracé maakt samen met de Oosterweelverbinding, de overkapping van de ring en investeringen in duurzaam vervoer deel uit van het Antwerpse Toekomstverbond.

Doel van De Nieuwe Rand is de bereikbaarheid van de haven verbeteren en het verkeer dat niet in het centrum van Antwerpen moet zijn om de stad leiden. Het project wil niet alleen het auto- en vrachtverkeer in de regio vlotter en veiliger maken, maar moet ook de duurzame mobiliteit, leefkwaliteit en klimaatvriendelijkheid in de oostrand van Antwerpen verbeteren.

Bij de afweging van mogelijke nieuwe wegen en aanpassingen aan bestaande wegen, zal steeds gekeken worden in welke mate die bijdragen aan alle ambities. Ook als we geen nieuwe wegen aanleggen, onderzoeken we wat er moet gebeuren om op en rond het oostelijk tracé deze ambities mee te kunnen verwezenlijken.

Het oostelijk traject van het Haventracé bestaat uit drie delen:

• De A12-Noord en een mogelijke nieuwe weg (Nx),
• Een nieuwe ondergrondse verbindingsweg (A102) tussen de E313 en de knoop A12/E19,
• De E313 tussen Ranst en Antwerpen-Oost (R1).

In totaal behoren 18 gemeenten/districten van de stad Antwerpen tot het studiegebied van De Nieuwe Rand.

De Vlaamse overheid definieert een Complex Project als een project van groot maatschappelijk en ruimtelijk belang waar een specifieke aanpak voor nodig is.

De Vlaamse overheid legt een specifieke procesaanpak op voor Complexe Projecten. Het wil daarmee de projecten met een zo groot mogelijk draagvlak en binnen een aanvaardbare termijn realiseren.

Een Complex Project verloopt in vier fasen: een verkenningsfase, een onderzoeksfase, een uitwerkingsfase en een uitvoeringsfase. Er zijn drie vaste beslissingsmomenten: de startbeslissing, het voorkeursbesluit en projectbesluit en twee openbare onderzoeken: ter voorbereiding van het voorkeurs- en projectbesluit.

Het proces is uitgetekend in de ‘routeplanner’, een handleiding die beschikbaar is op de website www.omgeving.vlaanderen.be/routeplanner.

Deze principes staan centraal in een Complex Project en dus ook in De Nieuwe Rand:

• Open communicatie en transparantie;
• Participatie;
• Maatwerk;
• Oplossingsgericht samenwerken;
• Geïntegreerde aanpak (gelijktijdig en op elkaar afgestemd onderzoek van alle mogelijke oplossingen);
• Regie in handen van de betrokkenen.

Een Complex Project vertrekt vanuit een bestaand probleem of een kans op verbetering. Het doel van de verkenningsfase is tweeledig. Enerzijds moet het een heldere definitie voortbrengen van het probleem en van de doelen van het Complex Project. Informeel overleg met alle betrokkenen helpt om deze zaken voldoende scherp te krijgen.

De doelstellingen worden daarna opgenomen in de startbeslissing. Die houdt het engagement in van één van de bevoegde overheden om een proces op te starten. Omdat de verkenningsfase enkel leidt tot het effectief opstarten van een proces wordt aan deze fase geen openbaar onderzoek gekoppeld.

De onderzoeksfase van een Complex Project gaat van start wanneer de startbeslissing genomen is. Het doel van de onderzoeksfase is om de beste oplossing te filteren uit een brede waaier aan mogelijkheden. Daarvoor moeten de verschillende oplossingen grondig onderzocht en afgewogen worden. De beste oplossing wordt daarna geformuleerd in het voorkeursbesluit. Dit besluit leidt tot de uitwerkingsfase.

De start van de onderzoeksfase gaat ook gepaard met een ambitiefase. Daarin worden de ambities van de stakeholders of partners verder onderzocht. Die vormen een leidraad voor de scope van de alternatievenonderzoeksnota. Een stevig fundament voor het verdere proces wordt zo gelegd.

AON is de afkorting voor alternatievenonderzoeksnota. Zo’n nota moet worden opgemaakt bij de start van de onderzoeksfase van een Complex Project.

Een alternatievenonderzoeksnota beschrijft de doelen en het projectgebied. Het bepaalt ook de reikwijdte van het geïntegreerd onderzoek. De nota beschrijft bovendien welke alternatieven er onderzocht moeten worden en hoe de effecten van die alternatieven zullen worden onderzocht.

De bedoeling is tweeledig: enerzijds brengt de nota alle betrokken partijen en het brede publiek op de hoogte van het project, de doelstellingen en de mogelijke alternatieve oplossingen. Anderzijds zorgt de nota ervoor dat iedereen een stem krijgt in het debat.

Op basis van de alternatievenonderzoeksnota kunnen de effecten van de alternatieven geïntegreerd onderzocht worden. Dit betekent dat de verschillende onderzoeken zoveel mogelijk op elkaar afgestemd zijn en gelijktijdig uitgevoerd worden.

De tussennota vormt een procedurele tussenstap tussen de geactualiseerde alternatievenonderzoeksnota en het ontwerp voorkeursbesluit. Het is een openbaar document waarin staat beschreven:

• Welke tracés we verder onderzoeken om de verkeersleefbaarheid rond Stabroek, Hoevenen, Kapellen en Ekeren te verbeteren en hoe het onderzoek zal gebeuren;
• Hoe en waarom we het onderzoek naar een mogelijke nieuwe ondergrondse weg tussen het rondpunt van Wommelgem en de A12/E19 in Merksem verderzetten aan de hand van drie kansrijke programma’s;
• Welk toekomstbeeld we voor ogen hebben voor de klimaatgordel.

Sinds de start van de onderzoeksfase - begin 2022 - organiseerden we tien werkbanken, zeven werkateliers en vijf infomarkten. De vragen en inzichten die hieruit naar voren kwamen, voegden we toe aan het onderzoek. De stand van zaken van het onderzoek geven we weer in een tussennota.

Met de tussennota willen we alle betrokkenen inlichten over de stand van zaken van het project en hoe we het onderzoek verder zullen aanpakken. Van 1 februari 2024 tot en met 16 maart 2024 krijgt iedereen tijdens een publieke raadpleging de kans om hierop feedback te geven. Om iedereen zo goed mogelijk te informeren, worden twee infomarkten over de tussennota georganiseerd.

Wil jij graag formeel een reactie indienen? Dat kan bij voorkeur per e-mail naar denieuwerand@vlaanderen.be. Je kan dit ook schriftelijk doen bij de betrokken steden en gemeenten (tegen ontvangstbewijs) en de procesverantwoordelijke. Dat kan t.a.v. ir. Eva Van den Bossche (Anna Bijnsgebouw, Lange Kievitstraat 111-113 bus 41, 2018 Antwerpen).

Ten slotte wordt gedurende 60 dagen een openbaar onderzoek georganiseerd als het ontwerp van het voorkeursbesluit klaar is. Tijdens deze periode worden opnieuw brede publieksmomenten georganiseerd en kan iedereen reageren op het voorgestelde voorkeursbesluit.

Als je actief wil participeren, kan dat in het voorjaar van 2024 op de infomarkten en tijdens de publieke raadpleging over de tussennota. In mei 2024 voorzien we eveneens een werkatelier rond de Nx. Tijdens het openbaar onderzoek over het ontwerp voorkeursbesluit worden nog brede publieksmomenten georganiseerd. Wil je over de participatiemomenten op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier in.

Pas na de onderzoeksfase zal de beste oplossing geformuleerd worden in het voorkeursbesluit. Deze beslissing wordt voorbereid in drie stappen.

• Stap 1: Opmaken voorontwerp voorkeursbesluit en adviesvraag
  Op basis van de onderzoeksresultaten en uitgebreid overleg werkt het onderzoeksteam een voorstel uit voor de voorkeursoplossing. Het gaat om een voorstel, de Vlaamse Regering neemt dus nog geen beslissing.
  Dit voorstel wordt voorgelegd voor advies aan alle adviserende instanties op Vlaams, provinciaal en gemeentelijk niveau. Zij kunnen een advies geven over het gevoerde onderzoek én over het voorstel van voorkeursoplossing.

• Stap 2: Opmaken ontwerp voorkeursbesluit en openbaar onderzoek
  In de tweede stap wordt een ontwerp van beslissing, een ontwerp van voorkeursbesluit, genomen door de Vlaamse regering. Op basis van dit ontwerp maakt de Vlaamse Regering duidelijk welke oplossing de voorkeur geniet. Dit ontwerp wordt aan iedereen voorgelegd tijdens een openbaar onderzoek. Omdat iedereen de kans heeft om te reageren, wordt het openbaar onderzoek ruim op voorhand bekendgemaakt.

• Stap 3: Opmaken definitief voorkeursbesluit en vaststelling door de Vlaamse Regering
  In de derde en laatste stap wordt de feedback van het openbaar onderzoek verwerkt in het definitief voorkeursbesluit. Dit definitieve voorkeursbesluit wordt goedgekeurd door de Vlaamse Regering.

Het onderzoeksteam plant in het voorjaar van 2025 het geïntegreerd onderzoek af te ronden en een voorstel van het voorkeursbesluit te formuleren. Na de organisatie van een adviesronde en een openbaar onderzoek kan de Vlaamse regering dan het definitief voorkeursbesluit vaststellen.

Het voorkeursbesluit wordt voorbereid tijdens de onderzoeksfase. Het omvat de definitieve keuze voor één alternatief, het voorkeursalternatief, voor het Complexe Project. Wanneer de bevoegde overheid dit besluit goedkeurt, dan is dit alternatief definitief. Dit alternatief zal in de uitwerkingsfase verder uitgewerkt worden tot een projectbesluit.

De formele beslissing die in dit project reeds werd genomen is de startbeslissing. Deze beslissing werd door de Vlaamse Regering genomen op vrijdag 11 december 2020 en drukte het engagement uit om het proces op te starten.

Sindsdien loopt de onderzoeksfase. In deze fase worden de mogelijke oplossingen voor De Nieuwe Rand onderzocht. Deze onderzoeksfase zal afgerond worden met een nieuw beslismoment: het voorkeursbesluit. Daarin wordt de voorkeursoplossing vastgelegd.

Neen. In de alternatievenonderzoeksnota worden verschillende oplossingen voor De Nieuwe Rand beschreven. Er zijn alternatieven die effectief de aanleg van de A102 en de mogelijke aanleg van de Nx voorzien (met of zonder op- en afrittencomplex op de A102, realisatie door boren of graven, verschillende tracés voor Nx). Een ander alternatief gaat uit van een aantal verbeteringen aan de infrastructuur van de A12 en de E313, maar voorziet niet in de aanleg van een A102 en een Nx. Al deze oplossingen worden evenwaardig onderzocht en kunnen leiden tot een voorkeursalternatief. Er zal dus niet in ieder geval een A102 of Nx worden aangelegd.

In de huidige fase van het onderzoek worden verschillende alternatieven voor De Nieuwe Rand onderzocht. Aan het einde van deze fase wordt één voorkeursscenario naar voren geschoven in een voorkeursbesluit. Dit voorkeursbesluit wordt genomen door de Vlaamse Regering. Na deze onderzoeksfase volgt een uitwerkingsfase, waarin het voorkeursscenario wordt uitgewerkt tot een concreet, uitvoeringsklaar project. Het is pas na deze fase dat een gedetailleerd plan op perceelsniveau beschikbaar is. Deze fase neemt ook een zekere tijd in beslag, waardoor de werken ten vroegste eind 2028 kunnen starten. Omdat we een procedure volgen waarin een aantal beslispunten zitten die we niet zelf in de hand hebben, is het moeilijk om een exacte timing mee te geven.

De twee hoofdalternatieven (Haventracé en Haventracé light) met al hun varianten worden voor het onderzoek vertaald in 6 mogelijke combinaties van nieuwe wegen, aantal rijstroken, op- en afritten en manieren om de tunnels te realiseren. Hierbij worden de verschillende onderdelen van een tracé zo gecombineerd dat elk onderdeel ergens wordt onderzocht. Pas helemaal op het einde van het onderzoek wordt dan een definitieve combinatie van nieuwe wegen, aanpassingen aan wegen, en manieren van uitvoeren gemaakt.

Mbt de mogelijke nieuwe weg in Stabroek, de Nx, is beslist om te werken in twee stappen. Eerst wordt voornamelijk onderzocht wat de invloed is van alle voorgestelde tracés inclusief geen Nx op vlak van mobiliteit. Op basis daarvan vallen reeds een aantal mogelijkheden weg. Enkel de mogelijkheden die overblijven worden onderzocht op vlak van alle thema’s (leefkwaliteit, klimaatvriendelijkheid en duurzame mobiliteit). Hiervoor wordt een apart onderzoekstraject opgestart.

Ten slotte wordt de onderzoeksmethodiek voor de thema’s lucht, geluid, mobiliteit en landbouw verder verfijnd op basis van de input van de adviezen en inspraak.

De aangepaste alternatievenonderzoeksnota en een antwoord op alle reacties vind je hier.

Burgers kunnen niet mee stemmen op een voorkeursvariant. De keuze voor een voorkeursvariant gebeurt door de Vlaamse overheid op basis van een diepgaande en grondige afweging van alle onderzoeksaspecten door het studiebureau. Er zijn wel momenten waarop burgers hun ideeën en bedenkingen kunnen meegeven. In de onderzoeksfase kan dit formeel in de periode van de publieke raadpleging (12 september tot en met 11 oktober 2022) en later tijdens het openbaar onderzoek over het ontwerp voorkeursbesluit (waar dat voorkeursalternatief deel van uitmaakt). Informeel kan dit tijdens de infomarkten en de werkateliers.

Je kan een vraag stellen of een opmerking geven via de button onderaan de webpagina.